W kwietniu 2025 roku Włochy zdecydowały się na radykalny krok w sprawie kannabidiolu (CBD), uznając go za substancję odurzającą. Ten kontrowersyjny ruch wywołał szereg reakcji w kraju i za granicą. Artykuł ten przedstawia kontekst prawny, konsekwencje społeczne i gospodarcze oraz potencjalny konflikt z regulacjami Unii Europejskiej.

Spis treści

• Nowe prawo we Włoszech: co się zmieniło?
  • Dekret z kwietnia 2025 roku
  • CBD uznane za substancję odurzającą
  • Zakres obowiązywania zakazu
• Uzasadnienie decyzji rządu
  • Stanowisko instytucji zdrowia publicznego
  • Zasada ostrożności
• Konsekwencje społeczne i gospodarcze
  • Wpływ na branżę konopną
  • Reakcje przedsiebiorców
  • Bez okresu przejściowego
• Kontekst europejski
  • Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE
  • Potencjalne skutki prawne
• Zmiany dla konsumentów
  • CBD tylko na receptę
  • Turystyka a prawo narkotykowe
• Często zadawane pytania

Nowe prawo we Włoszech: co się zmieniło?

Dekret z kwietnia 2025 roku

W dniu 8 kwietnia 2025 roku premier Giorgia Meloni podpisała dekret, który znacząco zmienia podejście do produktów zawierających CBD. Decyzja została podjęta bez udziału parlamentu, przy użyciu nadzwyczajnych uprawnień konstytucyjnych, co samo w sobie wzbudziło wiele kontrowersji w środowiskach demokratycznych.

Dekret uznaje kannabidiol za substancję o działaniu odurzającym, mimo że nie wykazuje on właściwości psychoaktywnych typowych dla THC – innego składnika konopi.

CBD uznane za substancję odurzającą

Najistotniejszą zmianą w przepisach jest oficjalne sklasyfikowanie CBD jako narkotyku. Oznacza to, że produkty zawierające kannabidiol znalazły się na liście substancji kontrolowanych. Od tej pory ich posiadanie, uprawa, przetwarzanie oraz sprzedaż są zakazane, chyba że odbywa się to w warunkach ściśle określonych przez prawo – na przykład w aptekach i na receptę.

Zakres obowiązywania zakazu

Zakaz nie dotyczy jedynie gotowych ekstraktów, lecz również liści, kwiatów i łodyg konopi, które zawierają CBD. Oznacza to, że także surowiec roślinny został objęty restrykcjami, co poważnie wpływa na sektor rolny oraz przemysł przetwórczy.

Uzasadnienie decyzji rządu

Stanowisko instytucji zdrowia publicznego

Ministerstwo Zdrowia powołało się na ekspertyzy takich instytucji jak Istituto Superiore di Sanità (ISS) oraz Consiglio Superiore di Sanità (CSS). Obie organizacje wskazały na potencjalne zagrożenia związane z użyciem CBD:

• ryzyko wystąpienia problemów psychiatrycznych;
• zagrożenie zanieczyszczeniem produktami zawierającymi THC;
• niespójność składu i oznaczeń na etykietach dostępnych produktów.

Zasada ostrożności

Sąd Administracyjny Regionu Lacjum (TAR) po chwilowym zawieszeniu przepisów, ostatecznie je zatwierdził, powołując się na tzw. zasadę ostrożności. Oznacza to, że nawet przy braku pełnych danych naukowych, państwo ma prawo do podjęcia działań chroniących zdrowie publiczne.

Konsekwencje społeczne i gospodarcze

Wpływ na branżę konopną

We Włoszech działa ponad 3 tysiące firm związanych z produkcją i dystrybucją produktów konopnych. Zatrudniają one około 30 tysięcy pracowników, a szacunkowa wartość rynku wynosi 2 miliardy euro. Decyzja rządu może doprowadzić do masowych bankructw i zwolnień.

Reakcje przedsiębiorców

Mimo formalnego zakazu, wiele firm konopnych we Włoszech nadal prowadzi działalność w zakresie uprawy i sprzedaży produktów zawierających CBD. Przedstawiciele branży argumentują, że przepisy są niespójne, a ich egzekwowanie chaotyczne, co stwarza przestrzeń do kontynuacji działalności w szarej strefie. Część przedsiębiorców deklaruje, że będą działać dalej, dopóki nie zostaną zmuszeni do zaprzestania przez sądy lub egzekwowanie prawa. Jak powiedział Massimo Ricci, właściciel jednej z plantacji w regionie Piemontu: „Nie możemy sobie pozwolić na nagłe zatrzymanie produkcji – to nie tylko nasz biznes, to życie całych rodzin. Będziemy działać tak długo, jak będzie to możliwe”. Podobne stanowisko wyraziła Claudia Ferri, prowadząca sklep z produktami CBD w Mediolanie: „Władze nie dają nam jasnych wytycznych, a klienci nadal pytają o nasze produkty. Nie chcę łamać prawa, ale muszę też utrzymać rodzinę.” Wskazują przy tym na ogromne straty, jakie ponieśliby w wyniku natychmiastowego zamknięcia działalności.

Organizacje branżowe takie jak Canapa Sativa Italia (CSI) i Imprenditori Canapa Italia (ICI) ostro skrytykowały decyzję rządu, określając ją jako zamach na wolność gospodarczą i przykład braku dialogu społecznego. Przedsiębiorcy wskazują, że rząd nie zapewnił okresu przejściowego, co znacznie utrudniło adaptację do nowych przepisów.

Bez okresu przejściowego

Brak vacatio legis oznacza, że nowe prawo zaczęło obowiązywać niemal natychmiast po jego ogłoszeniu. Firmy zostały zmuszone do natychmiastowego wycofania produktów z rynku, co skutkuje stratami finansowymi i logistycznymi.

Kontekst europejski

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że CBD nie powinno być traktowane jako substancja odurzająca, o ile zostało legalnie wyprodukowane w jednym z krajów członkowskich. To stanowisko stoi w sprzeczności z włoskim dekretem, co może prowadzić do konfliktu prawnego na poziomie europejskim.

Potencjalne skutki prawne

W przyszłości Włochy mogą zostać pozwane do TSUE za naruszenie zasad jednolitego rynku. Ponadto istnieje możliwość, że Komisja Europejska zdecyduje się na postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu za złamanie traktatów.

Zmiany dla konsumentów

CBD tylko na receptę

Nowe przepisy oznaczają, że konsumenci mogą nabyć produkty z CBD wyłącznie w aptekach, na podstawie recepty lekarskiej. Dotyczy to zarówno olejków, kapsułek, jak i nalewek.

Turystyka a prawo narkotykowe

Turyści planujący podróż do Włoch muszą pamiętać, że posiadanie produktów zawierających CBD może zostać uznane za przestępstwo narkotykowe. Oznacza to ryzyko aresztowania, grzywny, a nawet kary więzienia.

Często zadawane pytania

Czy mogę przewozić CBD przez Włochy tranzytem?

Nie, nawet tranzyt przez terytorium Włoch z produktami zawierającymi CBD może zostać uznany za naruszenie prawa.

Czy mogę kupić kosmetyki z CBD we Włoszech?

Kosmetyki mogą podlegać osobnym regulacjom, ale produkty doustne zostały całkowicie zakazane bez recepty.

Czy decyzja może zostać cofnięta?

Branża konopna przygotowuje się do złożenia odwołań i możliwe, że sprawa trafi ponownie do sądu lub do instytucji unijnych.

Jakie są alternatywy dla pacjentów?

Pacjenci mogą uzyskać receptę na CBD od lekarza i zakupić produkt w aptece. Wciąż jednak wiele zależy od lokalnych regulacji i dostępności produktów.

Czy podobne zmiany mogą pojawić się w innych krajach?

To możliwe. Włoski przykład może stać się precedensem dla innych rządów szukających sposobu na zwiększenie kontroli nad rynkiem CBD.